ZAMAN TÜNELİNDE ŞARAP TADIMI SERİSİ 2 - DÖRT ANADOLU UYGARLIĞI - SEKİZ ANADOLU ŞARABI

Anadolu toprakları, şarabın tarih sahnesine çıktığı ilk günlerden beri şarap kültürünün merkezinde yer almış. Binlerce yıl boyunca bu topraklar farklı kavimler tarafından kullanılmış, her birinin bıraktığı izlerin birikimiyle bugün sahip olduğumuz değerler ortaya çıkmış.

Anadolu’da yaşayan uygarlıkların hepsinin ortak paydalarından birisinin şarap olduğunu, arkeoloji ve tarih bilimleri bize söylüyor. Ülkemizin topraklarında hayat bulan endemik üzümlerin bazıları, tarih kayıtlarında ve söylencelerde de yer bulmuş. Ayrıca uygarlıkların filizlenip kök saldığı bölgelerle endemik üzümlerin doğum yerleri arasında da dikkat çekici paralellikler var. Asmaların binlerce yıldır bu topraklarda yetiştiği hepimizce malum; hiçbiri birdenbire ortaya çıkan, tesadüfi bitkiler değil. Sadece kalıntılarıyla tanıdığımız geçmiş uygarlıkların kayıtlarında bizim bildiğimiz adlarıyla üzüm cinsleri neredeyse yok ama bitkilerin genetik analizleri bize geçmişleri hakkında pek çok şey söylüyor. 

İki etap olarak planlanan bu şarap tadımı serisinde kimilerini tarihten referans aldığımız, kimilerini yakıştırdığımız on altı eşleşmeye yer verdik. Dileriz bu tadım, hepimizi, bir zaman yolculuğu yapar gibi geçmiş uygarlıklarla buluştursun.

İKİNCİ ETKİNLİK

Etkinliğin ikinci ayağında yer verdiğimiz şaraplar ve temsil ettikleri uygarlıklar aşağıda yer alıyor:

FRİGYALILAR: Hasandede - Fesleğen

KAPADOKYALILAR: Emir - Karaoğlan

ASURLULAR: Boğazkere - Barburi

URARTULAR: Öküzgözü - Erciş Karası

Uygarlıkların yaşadığı bölgeler ve kimi iz bırakan özellikleriyle bölgelerinin yerel üzümlerinden yapılan şaraplara kısaca göz atalım.

FRİGYALILAR: Hasandede – Vinkara / Fesleğen – Gordias Şarapları

Kral Midas ve etrafında oluşan efsanelerle belleğimizde yer eden Frigyalıların hem biraya hem şaraba günlük hayatlarında ve ziyafetlerinde yer verdikleri arkeolojik araştırmalarla ortaya çıkmış. Yakın tarihlerde yapılan kazılarda kralın cenaze yemeğinin organik kalıntılarına mucizevi bir şekilde ulaşılıp analizleri yapıldığında, son yemeğin içecekleri arasında bira ve şarabın yer aldığı kayıtlara geçmiş. 

Frigyalılar için uygarlıklarının yeşerdiği topraklarda yetişen iki endemik beyaz üzümden yapılan şarapları tadacağız.

Bu şarapların ilki Hasandede üzümünden yapılıyor. Hasandede üzümü Kırşehir yöresinin endemik üzümü ve adını da Hasandağı'ndan alıyor. Şarap, Vinkara Şarapları tarafından üretiliyor.

İkinci şarap Polatlı yöresinde yetişen Fesleğen üzümünden yapılan bir beyaz şarap. Sınırlı miktarda yetişen Fesleğen üzümünü Gordias Şarapçılık Polatlı'daki tesislerinde işliyor.

KAPADOKYA KRALLIĞI: Emir – Turasan Şarapları / Karaoğlan – Diren Şarapları

Büyük İskender’in ölümünden sonra kurulan ve kurulduğu bölgenin adıyla anılan Kapadokya Krallığı’nın hüküm sürdüğü topraklardan iki şaraba yer verdik.

Bunların ilki, Emir adını taşıyan bir beyaz şarap. Günümüzde de Kapadokya denince akla ilk gelen üzüm olan Emir, bölgenin volkanik yapısını çok iyi yansıtan şaraplar vermesiyle bilinir. Seçtiğimiz Emir şarabını Kapadokya bölgesinin en eski üreticisi Turasan üretiyor.

Kapadokya Krallığı’ndan ikinci seçimimiz Karaoğlan üzümünden yapılan kırmızı şarap. Strabon, Geographika’sında, “Helen şarabıyla rekabet eden Monarite şarabı” diye bir şaraptan söz eder. Monarite şarabı, o zamanki adıyla Melitene (bugünkü Malatya) yöresinin üzümüyle yapılan bir şarap. Biz de yöresel kimliğine güvenerek Malatya’nın Arapgir ilçesinin endemik üzümü olan Karaoğlan'dan yapılan şarabı, Kapadokya Krallığı için seçmeyi uygun bulduk. Doğrusunu isterseniz Monarite’nin Karaoğlan şarabı olup olmadığını bilmiyoruz; keşke üzümün dili olsa da konuşsa. Karaoğlan şarabını Diren Şarapçılık üretiyor.

ASURLULAR: Boğazkere – Diren Şarapları / Barburi – Antioche Şarapları

Çivi yazısını Anadolu topraklarına getirerek bölgemizde yazılı tarihin başlamasını borçlu olduğumuz Asurlular, varlıklarını uzun yıllar geniş bir coğrafyada sürdürmüşler.

Asurlular için seçtiğimiz iki şarabın ilki Boğazkere üzümünden yapılıyor. Bölgede binlerce yıldır işlenen ve Diyarbakır’ın endemik üzümü olan Boğazkere'yi Diren Şarapları'ndan seçtik.

İkinci şarabımız yine bir kırmızı şarap. Uzun bir unutulma döneminden sonra yakın zamanlarda şişelerde tekrar hayat bulan Antakya yöresinin endemik üzümü Barburi’den yapılan kırmızı şaraplar, günümüzden Asurlulara yolladığımız bir selam. Barburi şarabını Antakyalı Antioche Şarapları üretiyor.

URARTULAR: Öküzgözü – Kuzeybağ Şarapları / Erciş Karası – Akberg Şarapları

Doğu Anadolu’yu da içine alan geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş olan Urartularda şarap önemli bir yer tutmuş. Kazılarda ortaya çıkan ve şarap depolamada kullanıldığı düşünülen depoların büyüklüğü, bilim insanları arasında da şaşkınlıkla karşılanmış.

Urartular için seçtiğimiz birinci şarabımız Öküzgözü üzümünden yapılan bir kırmızı şarap. Günümüze kadar ayakta kalmayı başaran ve Urartular tarafından inşa edilen Harput Kalesi’nin bulunduğu bölge, ülkemizin en çok tanınan endemik üzümü Öküzgözü’nün de doğum yeri. Bu şarabı Elazığ'daki bağlarında yetişen üzümlerden Kuzeybağ Şarapları üretiyor.

İkinci şarabımız Erciş Karası üzümünden yapılan bir başka kırmızı şarap. Van Gölü’nün kuzeyindeki Erciş’e özgü endemik Erciş Karası da Urartular döneminden beri bölgede varlığını sürdüren kırmızı şaraplık üzümlerden. Bu şarabı, Erciş'teki üzümlerle Akberg Şarapları üretiyor.