ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE GÜNCEL OKUMALAR: Gerçekçilik ve Türk Dış Politikası

Bir zamanlar ABD’nin NATO’daki stratejik müttefiki, piyasa ekonomisi ve demokratik rejimiyle çalkantılı Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu gibi bölgelerin ortasında güvenli bir ada olarak görülen Türkiye, “komşularla sıfır sorun” gibi iddialı dış politika doktrinini benimsiyordu. Son dönemde çok kutupluluk dünya siyaset sahnesine yavaş yavaş hâkim olurken, Türkiye son on yılda bilinçli 'benliğini' bulmaya çalışıyor. Türk dış politikasının hem Türk hem de Türk olmayan çeşitli akademisyenleri, Türkiye'yi "parçalanmış", "dar görüşlü", "sınırlayıcı", "önemli" veya "zirve" olarak tanımaktadırlar. Bununla birlikte, tüm bu betimlemeler, Türkiye'yi Batı perspektifinde bir nesne olarak konumlandırmakta, Türkiye’nin kendi özne konumunu ve dış politika yapımındaki aktörlüğünü tamamen gözden kaçırmaktadır. Hatta Batılı bir yorumcu bir keresinde, 'NATO, Kıbrıs Rum Kesimi ve Avrupa mesleği' dışında 'Türk dış politikası çalışmasının var olmadığını' öne sürecek kadar ileri gitmiş, Türkiye'nin, Türk dış politikası Batı ve İslami/Orta Doğu alt sistemlerinin rekabet ağırlık merkezleri tarafından zıt yönlere çekilen 'çift yer-çekim devleti' olduğunu ifade etmiştir. Tüm bu iddiaları değerlendirirken, 18 haftalık yolculuğumuzda Türk dış politikasını kendi öznelliğinden inceleyecek, çeşitli konuları ve Türkiye’nin ikili ilişkilerini Ankara merkezli bir perspektiften görmeye çalışacağız. Bir yandan Osmanlı’dan miras güç dengesi siyasetini dikkate alırken, öte yandan Cumhuriyetçi jeopolitik anlayış, milliyetçilik ve dış politika ile Kuzey ile Güney'i, Batı'yı ve Doğu'yu, Avrupalı ve İslam’ı sentezleyen Türkiye'nin benzersiz kimliğini de tartışacağız.

1. Hafta - Gerçekçilik ve Türk Dış Politikası